ZABAWY LOGOPEDYCZNE DLA 5LATKA

ĆWICZENIE PAMIĘCI SŁUCHOWEJ

 Zabawa „pamięciowa wyliczanka” Usiądźcie wygodnie naprzeciwko siebie na dywanie i pobawcie się w „pamięciową wyliczankę”. Zabawa polega na tym, że zaczyna się ją od wspólnego początku mówiąc: Poszła Ola (możesz podać imię swojego dziecka) do sklepu i kupiła masło. Zadaniem dziecka jest powtórzenie twojego zdania i dodanie swojego słowa, np. Poszła Ola do sklepu i kupiła masło i ser.

Zabawę prowadzicie do momentu popełnienia pierwszego błędu.

ĆWICZENIE ROZWIJAJĄCE SŁOWNICTWO

Zabawa w „ zwierzaki”

Potrzebna będzie piłka.
W te zabawę możecie się bawić w domu, w ogrodzie lub na podwórku. Na początku ustalacie reguły zabawy, czyli na jakie zwierzątko nie wolno złapać piłki, np. na wilka. Rzucając do siebie piłką podawajcie nazwy różnych zwierząt. Jeżeli, któreś z was złapie piłkę właśnie na wilka musi wykonać zadanie, np. stanąć na jednej nodze i policzyć do dziesięciu.

Udanej zabawy!

ĆWICZENIE USPRAWNIAJĄCE JĘZYK

Zabawa w „wesołego malarza”

Pamiętaj o tym, aby najpierw samemu zaprezentować dziecku wykonanie tego ćwiczenia, należy je wykonać przy szeroko otwartych ustach.
Usiądźcie wygodnie naprzeciwko siebie. Zaproponuj dziecku, że jego język będzie malarzem, a podniebienie sufitem. Zadaniem malarza będzie dokładne pomalowanie czubkiem języka całego sufitu (przesuwając językiem po podniebieniu). Zachęć dziecko także do tego, aby namalowało na suficie kilka plam (czubkiem języka dotknąć kilka razy podniebienia).

ZABAWY LOGOPEDYCZNE DLA 4LATKA

ĆWICZENIE PAMIĘCI WZROKOWEJ

Zabawa „brakująca zabawka”

Usiądźcie wygodnie na dywanie naprzeciwko siebie. Po środku rozłóż wspólnie z dzieckiem sześć przedmiotów (jeden obok drugiego), np. klocek, misio, lalka, książeczka, kredka, wiaderko. Nazwijcie je. Następnie poproś dziecko o to, aby zapamiętało ich nazwy i zamknęło oczka. Ty w tym czasie schowasz jedną z nich za siebie. Zadaniem Twojego dziecka będzie odgadnięcie, której zabawki brakuje. Pochwal je, gdy mu się uda. Gdy zabawa sprawi mu trudność pociesz mówiąc, że za pierwszym razem zawsze jest trudniej i powtórzcie zabawę raz jeszcze. Możecie zamieniać się rolami, wtedy Twoje dziecko będzie miało podwójną radość z zabawy.

ĆWICZENIE ROZWIJAJĄCE SŁOWNICTWO

Tę zabawę możesz stosować w każdej domowej sytuacji, np. podczas posiłku, kąpieli, porządkowania pokoju, ubierania się dziecka. Polega ona na nazywaniu przedmiotów i podawaniu ich rozmaitych cech, np. zobacz tu leży klocek, to duży klocek, znajdź inny klocek? (dziecko szuka i znajduje, krzyczy: Mam mały klocek!) - Ty mówisz "Brawo! A jaki jeszcze może być klocek?" Dziecko mówi: "czerwony".

ĆWICZENIE ROZWIJAJĄCE UMIEJĘTNOŚĆ PRAWIDŁOWEGO ODDYCHANIA

Zabawa „kto strzeli gola?” Usiądźcie obok siebie przy stole. Poproś dziecko o zbudowanie bramki z klocków. Następnie przygotuj dwie słomki i lekką piłeczkę. Zadaniem dziecka będzie „strzelenie” piłką gola do bramki, poprzez dmuchanie w rurkę.

Pamiętaj o tym, aby zaprezentować dziecku prawidłowe wykonanie tego ćwiczenia, tzn. wdech nosem a wydech ustami, prosto w piłeczkę, kierując ją do bramki. Zaproponuj dziecku, aby teraz ono spróbowało strzelać gole. Powodzenia!

Zabawa „bańki mydlane” Pewnie nie raz kupowałaś plastikowy pojemniczek do robienia mydlanych baniek? Jeżeli tak, to wspaniale! Ta prosta zabawka doskonale ćwiczy prawidłowy oddech, wydłuża fazę wydechu, a przy tym dostarcza dziecku wiele radości.

ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE WYMOWĘ

W tej zabawie świetnie sprawdzą się proste wyliczanki, których z pewnością używałaś będąc dzieckiem. Przypomnij sobie ile dostarczyły Ci radości w dzieciństwie. Oto kilka z nich:
Ele mele dudki
Gospodarz malutki
Gospodyni garbata
A jej córka smarkata

Poszła baba do piwnicy
Napisała na tablicy
Es o es czarny pies

POĆWICZ Z 3-LATKIEM

Proste i śmieszne zabawy pomogą dziecku w rozwoju mowy.

Ważne, aby dostarczyły Twojemu dziecku wiele radości i kojarzyły się z miłym spędzaniem czasu. Powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb malucha.

Rady
Przed wykonaniem zadania przez dziecko, pokaż mu, jak ma to zrobić.

ZABAWY NA USPRAWNIANIE WARG

Ćwiczenie „buziaczki śmieszaczki”

Usiądźcie wygodnie wraz naprzeciwko siebie i poprzesyłajcie sobie buziaczki (ściągając wargi) i uśmiechy (rozciągając wargi). Powtórzcie tę zabawę kilka razy. Na pewno wprawi was w dobry nastój.

Ćwiczenie „wesoły dźwig”

Usiądźcie razem przy stole. Postaw przed dzieckiem talerzyk, na którym rozsypiesz kilka małych cukierków (kulek zbożowych). Zadaniem dziecka będzie chwytanie ich ustami i przenoszenie do Twojej dłoni. Usta malucha będą dźwigiem a Twoja dłoń budowlą.

Ćwiczenie „zmęczony konik”

Tę zabawę możesz przeprowadzić kilka razy w ciągu dnia. Pokaż dziecku jak parska konik a następnie poproś malucha o powtórzenie. Możecie parskać na zmianę (dwa koniki) albo tylko dziecko (jeden konik).

ZABAWY NA USPRAWNIANIE JĘZYKA

Ćwiczenie „najedzony kotek”

Twoje dziecko będzie kotkiem, który oblizuje się, bo właśnie wypił pyszne mleko. Kotek jest zadowolony, ma pełny brzuszek i dokładnie językiem oblizuje swój pyszczek (najpierw wargę górną a następnie dolną). Powtarza tę czynność kilka razy. Oczywiście i tym razem najpierw pokaż dziecku, jak ma to wyglądać.

Ćwiczenie „wycieraczka samochodowa”

Twoje dziecko będzie samochodem a jego usta - szybą w tym samochodzie. Język to wycieraczki. Opowiedz dziecku, że właśnie pada deszcz i wycieraczki muszą wycierać szybę raz w lewo a raz w prawo. W tej zabawie język ma poruszać się w kierunku kącików ust (prawego i lewego).

POĆWICZ Z 2-LATKIEM

ZABAWY LOGOPEDYCZNE

1. „Wiatr” – naśladujemy szum wiatru „szszsz” – język znajduje się za górnymi zębami, zęby są przybliżone, usta tworzą ryjek.
2. „Burza na morzu” – „szuszu” (ułożenie warg, języka, zębów j.w.)
3. „Wąż” – naśladujemy syczenie węża „sssss” ( język znajduje się za dolnymi zębami, zęby są przybliżone, usta rozciągają się w uśmiechu).
4. „Pszczoła” – naśladujemy bzyczenie „bzzz” (ułożenie artykulatorów  j.w.)
5. „Kotki”:
   •  kotki piją mleczko języczkiem z talerzyków  (język wysuwamy jak najdalej z buzi),
   • oblizują wąsy (język sięga do kącików ust z jednej i z drugiej strony),
   • następnie chodzą wokół miseczek i miauczą „miau”.
6. „Pieski” :
   • warczą „wrrr”,
   • szczekają „hau, hau, hau”,
   • jedzą kość – „mniam, mniam”, „wrrrwrrr”,
   • oblizują się (język oblizuje górną i dolną wargę).
7. „Krówki”:
   • muczą „muuu”,
   • żują trawę – buzia jest zamknięta, poruszamy żuchwą w różne strony,
   • dobra trawa – oblizujemy językiem całe usta.

ZABAWY ODDECHOWE

1. Robienie baniek mydlanych.
2. „Wąchamy zapachy” zabawy typu np. „Co pachnie w kuchni”– powolny wdech nosem, powolny wydech ustami (powtarzamy kilka razy).
3. Zdmuchiwanie listków, dmuchawców podczas zabaw w parku, na łące.
4. Zdmuchiwanie piórek, lekkich piłeczek, watek, zabawek wykonanych z papieru; inna wersja tej zabawy to dmuchanie przez słomkę.
5. Dmuchanie na: wiatraczek, na świeczkę.
6. „Dmuchane obrazki” – dmuchanie przez słomkę na rozcieńczoną farbę i tworzenie kolorowych obrazków.
7. „Motylki” – dmuchanie na motylki wykonane z papieru, dzieci pomagają motylkom latać.
8. Zdmuchiwanie domków wykonanych z kart.
9. „Baloniki” – „nadmuchujemy” policzki, nabieramy do buzi dużo powietrza, zgromadzone powietrze w buzi przesuwamy z jednego policzka do drugiego, wypuszczamy powietrze szybko lub powoli wymawiając „pssssss”.
10. Wesoła grupka – naśladowanie śmiechu różnych ludzi:
    • panie – „ha, ha, ha…”,
    • dziewczynki – „hi, hi, hi…”,
    • staruszki – „he, he, he…”,
    • marynarze – „ho, ho, ho…”
11. „Huśtawka dla misia” – leżymy na plecach, układamy na brzuchu misia. Przy głębokim, powolnym i równomiernym wdechu zabawka unosi się do góry, przy powolnym wydechu – opuszcza

PRAWIDŁOWE POŁYKANIE

Ćwiczenia prawidłowego połykania:

ETAP I
1. Nauka unoszenia języka za górne zęby (kilkanaście razy dziennie, przed lustrem).
   • Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je zaczarowanym miejscem, parkingiem itp.. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
   • Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp.
   • Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
   • Konik jedzie na przejażdżkę - naśladuj konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
   • Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
   • Karuzela - dzieci bardzo lubią kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
   • Chomik - wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
   • Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła.
   • Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
   • Żyrafa - ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
   • Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.
   ETAP II ( jeżeli dziecko potrafi zawsze wskazać "zaczarowane miejsce")
2. Połykanie śliny.
   Mówimy do dziecka: Połóż język w zaczarowanym miejscu, zaparkuj w garażu (za górnymi zębami). Trzymaj go tam przez cały czas, zamknij zęby, uśmiechnij się szeroko i połknij ślinę.
   Połykaniu nie może towarzyszyć napięcie warg, które nie powinny stawiać oporu przy ich rozchyleniu. ETAP III
3. Połykanie płynów.
   Ćwiczenia stosujemy kilkakrotnie w ciągu dnia (w sumie przez 20 - 30 minut). Picie płynów odbywa się porcjami. Dziecko bierze do ust niewielki łyk. Wcześniej prosimy, żeby poczekało na hasło "połykamy". Polecamy, aby uniosło język do góry, zamknęło zęby, rozchyliło wargi i dopiero teraz połknęło płyn.

CO POWINNO ZANIEPOKOIĆ

Co powinno zaniepokoić rodziców? Mało aktywne, leniwe ssanie Kłopoty ze zwieraniem warg wokół brodawki, smoczka Kłopoty ze zlizaniem pokarmu z warg Oddychanie przy stale otwartych ustach, utrudnione oddychanie przez nos Utrzymywanie się niemowlęcego sposobu połykania po pojawieniu się zębów mlecznych Tego typu zachowania świadczą o zaburzeniach funkcji motorycznych. Mała sprawność warg i języka może przełożyć się w przyszłości na kłopoty z artykulacją głosek przedniojęzykowo-dziąsłowych. Oddychanie przy stale otwartych ustach spowoduje międzyzębowe artykulacje głosek przedniojęzykowo-dziąsłowych oraz przedniojęzykowo-zębowych. Utrzymujący się sposób połykania niemowlęcego będzie sprzyjał wymowie międzyzębowej.
Brak odruchów bezwarunkowych na bodziec akustyczny - np. dziecko nie budzi się podczas hałasu Miesięczne dziecko nie poszukuje źródła dźwięku - np. nie odwraca główki na dźwięk naszego głosu, na dźwięk zabawki Po okresie głużenia nie następuje okres gaworzenia Nieadekwatne reakcje dziecka na proste bodźce dźwiękowe Tego typu zachowania mogą świadczyć o zaburzeniach funkcji słuchowej. Wczesne wykrycie wady słuchu, wczesne aparatownie i systematyczna praca z dzieckiem umożliwią opanowanie systemu językowego.

KIEDY DO LOGOPEDY

Kiedy należy zgłosić się do logopedy?

• gdy dziecko nie mówi;
• gdy mowa jest nieadekwatna do wieku;
• gdy kontakt z dzieckiem jest utrudniony;
• gdy dziecko mówi mało i niechętnie;
• gdy podczas mówienia dziecko wsuwa język między zęby;
• gdy podczas mówienia powietrze ucieka bokiem;
• gdy dziecko podczas mówienia opuszcza lub zamienia na prostszą, głoskę, która powinna być już opanowana;
• gdy dziecko ślini się nadmiernie bądź oblewa jedzeniem lub piciem;
• gdy istnieją jakiekolwiek wątpliwości co do prawidłowego rozwoju mowy.
  

3-LATEK

Dziecko trzyletnie:

• rozumie co do niego mówimy jeśli odnosi się to do jego wcześniejszych doświadczeń;
• posługuje się prostymi zdaniami;
• upraszcza grupy spółgłoskowe w nagłosie
  i śródgłosie wyrazu, brak wyraźnych końcówek w wyrazach;
• zadaje pytania związane z najbliższym otoczeniem;
• wykonuje proste polecenia;
• potrafi powiedzieć jak się nazywa, wskazać zabawkę, a także części twarzy i ciała;
• potrafi wypowiedzieć wiele głosek w izolacji
  i pod dyktando, jednak w mowie spontanicznej są one zamieniane na łatwiejsze pod względem artykulacyjnym;
• stara się prawidłowo wymawiać głoski  s, z, c, dz  chociaż mogą one być jeszcze realizowane jako ś, ź, ć, dź ;
• głoski  sz, ż, cz, dż  realizowane są jako  ś, ź, ć, dź   bądź  s, z, c, dz  ;
• głoska  r  może być wymawiana jako   l   bądź   j  ;

4-LATEK

Dziecko czteroletnie:

• rozumie i wykonuje polecenia, również te bardziej skomplikowane;
• posługuje się zdaniami rozwiniętymi;
• rozróżnia i nazywa kolory;
• zadaje mnóstwo pytań związanych z najbliższym otoczeniem;
• lubi "czytać bajeczki" - często zna ich fragmenty na pamięć;
• potrafi mówić o przyszłości i przeszłości;
• grupy spółgłoskowe brzmią lepiej, jednak nadal mogą być upraszczane;
• stara się mówić poprawnie, choć w jego wypowiedziach jest nadal dużo form niegramatycznych;
• mówi dużo, opowiada, dzieli się wrażeniami, a gdy ma kłopoty z doborem słownictwa tworzy własne wyrazy;
• wymowa staje się dokładniejsza: utrwalają się głoski s, z, c, dz; pojawia się głoska r , choć opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić;

5-LATEK

Dziecko pięcioletnie:

• potrafi budować wypowiedzi wielozdaniowe, uwzględniające kolejność zdarzeń oraz zależności przyczynowo skutkowe;
• błędy gramatyczne są już bardzo rzadkie, dziecko potrafi poprawić samo siebie;
• zasób słownictwa jest coraz większy - dziecko potrafi wyjaśnić znaczenie wielu słów oraz opisywać przedmioty;
• opowiada o zdarzeniach, które miały miejsce oraz o tych, które dopiero mają się wydarzyć;
• poprawnie wymawia wszystkie głoski.

TERAPIA

Terapia logopedyczna

Podczas prowadzonych zajęć łączymy naukę
z zabawą oraz motywujemy dzieci, chwaląc je nie tylko za wyniki, ale również za wytrwałość i chęć do pracy. Do współpracy namawiamy także rodziców, którzy otrzymują materiały do ćwiczeń w domu.
Zajęcia mają charakter spotkań indywidualnych bądź w małych grupach, a ich celem jest nawiązanie kontaktu werbalnego z dzieckiem, wywoływanie spontanicznej artykulacji, stymulacja rozwoju mowy, usuwanie przyczyn niechęci do mówienia, usprawnianie aparatu oddechowego, usprawnianie narządów artykulacyjnych, ćwiczenie prawidłowej artykulacji głosek oraz usprawnianie słuchu fonematycznego.

ROZWÓJ MOWY

Jak rozwija się mowa?

Począwszy od życia płodowego dziecko rejestruje dźwięki
z otoczenia, najlepiej zaś rozpoznaje głos matki.

Już w pierwszym miesiącu życia noworodek krzykiem, płaczem sygnalizuje swoje potrzeby.

Drugi i trzeci miesiąc to okres głużenia. Dziecko wydaje dźwięki typu: ga, aga, gha głównie w chwilach dobrego samopoczucia. Kontynuuje trening narządów artykulacyjnych.

Szósty miesiąc życia to okres gaworzenia, czyli powtarzania ciągów sylabowych typu: ba-ba, ma-ma, ta-ta. Niemowlę coraz lepiej rozumie mowę, reaguje na swoje imię oraz ton głosu.

Pod koniec pierwszego roku życia wymawia kilka prostych słów, wykonuje polecenia związane z konkretną sytuacją.

Drugi rok życia to okres burzliwego rozwoju mowy. Charakterystyczna jest „lawina” nowych słów, a pod koniec tego okresu dziecko buduje krótkie, proste zdania.

W okresie przedszkolnym maluch rozwija możliwości językowe poprzez: wzbogacanie zasobu słów, poznawanie i stosowanie form gramatycznych, prowadzenie dialogów.

Dziecko:

• 3-letnie wykorzystuje w swojej mowie głoski: p, b, m, w, f, t, d, ch, ń, k, g, l oraz ś, ź, ć, dź.
• 4-letnie – oprócz wyżej wymienionych, wymawia głoski syczące:
  s, z, c, dz.
• 5-letnie – dodatkowo jeszcze głoski sz, rz, cz, dż oraz głoskę r.
• 6-latek buduje swobodne wypowiedzi, prawidłowe pod względem gramatycznym, używając właściwie wymawianych głosek.

Należy zwrócić uwagę na to, że każde dziecko rozwija się indywidualnie. Niektóre dzieci wcześniej zaczynają posługiwać się prawidłową mową we wszystkich jej aspektach, inne trochę później.

Jak możemy wspierać rozwój mowy dziecka?

Pierwszym ważnym ćwiczeniem, które w naturalny sposób usprawnia język, wargi, podniebienie i żuchwę jest karmienie piersią.

Picie z kubka, jedzenie łyżeczką oraz samodzielne żucie i gryzienie pokarmów dalej doskonalą te funkcje. Oprócz tego przyczyniają się do wykształcenia prawidłowego zgryzu i nawyku połykania. Ważne jest zatem wczesne zrezygnowanie z butelek i smoczków.

Częste oczyszczanie nosa z wydzieliny ułatwi dziecku, tak ważne przy mówieniu, oddychanie przez nos, a nie przez usta. Jeśli infekcje z katarem pojawiają się często, warto znaleźć ich przyczynę konsultując się z lekarzem laryngologiem lub alergologiem.

Wrażliwość słuchową należy rozwijać poprzez śpiewanie piosenek, słuchanie spokojnej muzyki, zabawy z dźwiękami.

Wzbogacanie słownictwa oraz doskonalenia umiejętności budowania zdań dziecko uczy się podczas rozmowy, słuchania bajek, wierszyków, wyliczanek.

Rozmowa jest najważniejsza, bowiem buduje więź emocjonalną między Rodzicami a Dzieckiem i rozwija kontakt.